مقدمه

ارتوز و پروتز یکی از رشته‌ای آکادمیک توانبخشی می باشد.متخصصین این رشته پس از گذراندن دوره تحصیلی و کسب مهارت های لازم اقدام به فعالیت در این زمینه می نمایند.داشتن یک زندگی با کیفیت در گروه بدن سالم و درست کار کردن همه اعضا بدن می باشد.بروز هر گونه نقص و اختلال باعث بر هم خوردن سیستم حرکتی و اسیب به‌آن می گردد. با پیشرفت دانش پزشکی و ظهور علم ارتوز و پروتوز با همه‌ی نقص و ناهنجاری ها، فرد یک زندگی نرمال و با کیفیت را تجربه خواهد کرد. در ادامه بیشتر در مورد ارتوز و پروتوز صحبت خواهیم نمود

ارتوز (Orthosis) چیست؟

ارتوز وسیله‌ای است که کنار اندام مورد نظر قرار میگیرید و نقش حمایتی یا اصلاحی ایفا می کند درنتیجه عملکرد حرکتی بهبود می یابد.

اهداف استفاده از ارتوزها

1. کاهش درد و التهاب محل اسیب (مثلاً در آرتر

وز زانو،آسیب های ستون فقرات یا مچ پا)

2. پیشگیری از بدشکلی های اندام

3. اصلاح ناهنجاری‌های اسکلتی عضلانی

4. بهبود توان حرکتی و افزایش ثبات در بیماران مبتلا به آسیب های مغزی

5. افزایش سرعت توابخشی و بازتوانی در بیماران

تقسیم بندی انواع ارتوز

ارتوز اندام فوقانی: مانند ارتوز هایی که برای دست،بازو یا آرنج طراحی می شوند.(کوکاپ،سارمینتو بریس،البو کیج و …)

ارتوز اندام تحتانی: زانو بند های حمایت از زانو و مچ پا، کفی های فرم دهی کف پا و همچنین کفش طبی در این گروه قرار می‌گیرند.

ارتوز ستون فقرات: کمربند های حمایتی یا اصلاحی ستون فقرات

پروتز (Prosthesis) چیست؟

پروتز جایگزین عضو از دست رفته می‌شود و تلاشم می‌کند عملکرد اندام را شبیه سازی نماید.

اهداف استفاده از پروتز ها

1. بازگرداندن توانایی از دست رفته

2. ایجاد ثبات حرکتی

3. افزایش اعتمادبه‌نفس و باز گرداندن فرد به زندگی معمولی

4. جلوگیری از بیماری ها و مشکلات آتی ناشی از قطع عضو

تقسیم بندی انواع پروتزها

پروتزها با توجه به محل قطع عضو و عملکردشان به چند دسته تقسیم میشوند:

1. پروتز اندام فوقانی

پروتز بازو،انگشت و دست از آن جمله هستند.

پروتز زیبایی: این مدل از پروتز ها بیشتر جنبه زیبایی دارند و به خاطر ظاهر آن هت مورد توجه و استفاده قرار می‌گیرند.

پروتز عملکردی: به صورت مکانیکی یا الکترونیکی عملکرد حرکتی را برای فرد مهیا میسازند.

پروتز مایوالکتریک: از بروز ترین مدل های پروتز ها می باشند و با استفاده از سیگنال‌های های عضلانی فرد کنترل می شوند.

2. پروتز اندام تحتانی

برای جایگزینی قطع عضو انگشتان پا،قطع عضو از زیر زانو یا بالا زانو مورد استفاده قرار می‌گیرند.

3. پروتزهای زیبایی (Cosmetic Prosthesis)

پروتز های زیبایی بیشتر به خاطر ظاهر و زیبایی مورد استفاده قرار می‌گیرند و زیاد جنبه حرکتی ندارند.پروتز های زیبایی انگشت،دست،گوش مصنوعی از آن دسته هستند.

تاریخچه ارتوز و پروتز

ساخت اندام مصنوعی به دوران باستان(یونان،روم و مصر) باز میگردد‌.مثل در مصر باستان نمونه هایی از انگشت مصنوعی یافت شده است‌.اما شکل علمی و پیشرفته آن در قرن نوزدهم و بیستم در اروپا و آمریکا شکل گرفت. در ایران تحصیلات آکادمیک آن از دهه ۱۳۵۰ از دانشگاه علوم توابخشی تهران آغاز گردید.و از آن زمان پیشرفت های بسیار زیادی در طراحی و ساخت انواع ارتوز و پروتز حاصل شده است.

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC3664166/

فرآیند ساخت ارتوز و پروتز

ساخت انواع ارتوز و پروتز در مراکز ارتوپدی فنی و توسط متخصصین این زمینه انجام می‌شود و شامل مراحل زیر می باشد:

1. ارزیابی بیمار: وضعیت جسمانی فرد،قدرت عضلانی و نیاز های فرد به دقت بررسی می‌شود.

2. اندازه‌گیری دقیق: با استفاده از قالبگیری سنتی یا اسکن سه بعدی اندام مورد نظر اندازه گیری می شود.

3. طراحی سفارشی یا قالب سازی دستی : با استفاده از نرم افزار یا روش های دستی قالب مورد نظر اصلاح و طراحی میگردد.

4. ساخت و تحویل: بعد از ساخته شدن به منظور اعمال اصلاحات پرو اولیه انجام می‌شود.

5. آموزش استفاده :تمام نکات مورد نیاز به فرد به صورت شفاهی یا بروشور ارائه می شود.

6. پیگیری و تنظیم دوره‌ای: به منظور اطمینان از استفاده بهینه و بدون نقص، درمان فرد تحت کنترل و پیگیری قرار می‌گیرد.